Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

Τα ναρκωτικά και ο «κοινός παρονομαστής»

 Η εξάρτηση από ψυχότροπες ουσίες είναι ένα πολυπαραγοντικό κοινωνικό πρόβλημα , που στις μέρες μας έχει πάρει επιδημικές διαστάσεις. Η..

 Η εξάρτηση από ψυχότροπες ουσίες είναι ένα πολυπαραγοντικό κοινωνικό πρόβλημα , που στις μέρες μας έχει πάρει επιδημικές διαστάσεις. Η τοξικομανία είναι μια ακραία μορφή αποξένωσης του σύγχρονου ανθρώπου, τόσο από τον εαυτό του όσο και από τους άλλους και οδηγεί σε ρήξη των κοινωνικών σχέσεων.

Σαν κοινωνικό πρόβλημα συνδέεται άμεσα με την ευρύτερη κοινωνική, οικονομική κρίση και παρουσιάζει υψηλή συνάφεια με την ανεργία, τη σχολική διαρροή, την οικονομική- πολιτιστική φτώχεια. Την τελευταία 5ετία εμφανίζεται ιδιαίτερα οξυμένο.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στη χώρα μας 1 στους 10 εφήβους έχει κάνει χρήση κάνναβης έστω μια φορά στη ζωή του, ενώ το ποσοστό των 15χρονων που πειραματίζεται με τις παράνομες ουσίες ανήλθε σε 9,6% το 2014 και διπλασιάστηκε σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό του 2002 που ήταν 5,2%. Στην Ε.Ε. εμφανίζονται δύο νέες ψυχοδραστικές ουσίες την εβδομάδα που πωλούνται ως «νόμιμα διεγερτικά», ενώ το ποσοστό των όσων ζητούν θεραπεία από την εξάρτηση από την κάνναβη αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Στη χώρα μας το 25% των αιτημάτων για θεραπεία απεξάρτησης αφορά την κάνναβη. Η επεξεργασμένη κάνναβη που καταναλώνεται σήμερα περιέχει περισσότερη THC με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα από τη χρήση της. (βλ. αύξηση των ψυχωτικών επεισοδίων ιδιαίτερα στους νέους χρήστες κάνναβης) (ΕΚΤΕΠΝ, 2014).

Δεδομένης λοιπόν της σοβαρότητας της κατάστασης, παίρνουμε την πρωτοβουλία να καταθέσουμε ορισμένες σκέψεις με την ελπίδα να συμβάλλουν στην κατανόηση της τεράστιας σημασίας που έχει ο τρόπος που προσεγγίζουμε το πρόβλημα, στην κατεύθυνση της αντιμετώπισής του. Πολλώ δε μάλλον που κατά καιρούς, πολιτικά πρόσωπα, κόμματα, φορείς, ειδικοί και μη, καταθέτουν σκέψεις, προβληματισμούς, θέσεις, πολιτικές εκτιμήσεις, με σκοπό να επηρεάσουν ή να καθορίσουν τόσο τις σχετικές κοινωνικές αναπαραστάσεις όσο και τις εκάστοτε κυβερνητικές επιλογές.

Κάτι τέτοιο συνέβη με την πρωτοβουλία των 20 βουλευτών του ΣΥΡΖΑ που πρόσφατα κατέθεσαν πρόταση για την απελευθέρωση της χρήσης της κάνναβης για φαρμακευτικούς και βιομηχανικούς λόγους.

Ξέρουμε ότι η μέθοδος που χρησιμοποιούμε στην προσέγγιση του προβλήματος καθορίζει τις αντιλήψεις μας, τα συμπεράσματά μας. Έτσι διαφορετικές μεθοδολογίες μπορεί να καταλήξουν σε διαφορετικά συμπεράσματα, σε διαφορετικές απόψεις.

Κατανοώντας λοιπόν, την αναγκαιότητα της μεθόδου κάθε αφορισμός είναι περιττός μέσα στο γίγνεσθαι της διαρκούς επιβεβαίωσης ή διάψευσης της κάθε θεωρίας από την πράξη.

Οποιαδήποτε ψυχότροπος ουσία, έχει χημικές, φαρμακολογικές, κοινωνικές, κ.λ.π. διαστάσεις. Αυτό όμως που ενδιαφέρει, είναι ο ρόλος και η θέση που έχουν στο πλαίσιο της παραγωγής, εμπορίας, χρήσης και εξάρτησης, γιατί από αυτό το ρόλο και από αυτή τη θέση εξαρτάται η ζωή χιλιάδων νέων ανθρώπων. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε για κανένα λόγο. Όλες οι ψυχότροπες ουσίες έχουν φαρμακολογική δράση πάνω στον άνθρωπο και χρησιμοποιούνται ήδη ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν για φαρμακευτικούς σκοπούς (βλ. οπιοειδή, βαρβιτουρικά, αμφεταμίνες, κ.λ.π.). Είναι όμως άλλο πράγμα η φαρμακευτική χρήση των οπιοειδών (ηρωίνη, μορφίνη, κοδεϊνη, κ.λ.π.) και η χορήγησή τους στο πλαίσιο της ιατρικής πράξης ως φαρμακευτική αγωγή και άλλο η χρήση τους ως «ναρκωτικές ουσίες» και η εξάρτηση από αυτές. Η πραγματικότητα που περιγράφουμε είναι γνωστή τόσο στους χρήστες όσο και σε όσους εργάζονται στις μονάδες απεξάρτησης.

Εάν αυτό δεν κατανοηθεί, τότε διατρέχουμε τον κίνδυνο να νομιμοποιήσουμε την ηρωινομανία εστιάζοντας στις φαρμακευτικές ιδιότητες της ηρωίνης. Το ίδιο αφορά στα συνταγογραφούμενα φάρμακα, στην κάνναβη, κ.λ.π. Να υπενθυμίσουμε ότι όταν ανακαλύφθηκε η ηρωίνη διαφημίστηκε για τις θαυματουργές φαρμακευτικές της ιδιότητες. Η αποϊστορικοποίηση του προβλήματος οδηγεί στην επανάληψη των ίδιων λαθών, αλλά αυτή τη φορά με την κάνναβη.

heroine

Σε ότι αφορά στην κάνναβη οφείλουμε να μείνουμε στο γεγονός ότι χρόνια τώρα γίνεται πολύ συζήτηση για το εάν προκαλεί εξάρτηση ή όχι, για το εάν είναι «σκληρό» ή «μαλακό» ναρκωτικό, για το εάν είναι φυσική ή χημική ουσία, για το εάν πρέπει να νομιμοποιηθεί η χρήση της ή όχι, για το εάν η νομιμοποίηση μπορεί να χτυπήσει το παράνομο εμπόριο.

Για να απαντήσουμε όσο πιο απλά και κατανοητά γίνεται θα παρομοιάσουμε την χρήση και την εξάρτηση με ένα κλάσμα. Στον αριθμητή του κλάσματος μπορούμε να βάλουμε μια οποιαδήποτε ουσία, ηρωίνη, κοκαΐνη, αλκοόλ, χασίς,…..Στον παρανομαστή δυστυχώς, και αυτό το επιβεβαιώνει όχι μόνο η θεωρία αλλά και η κλινική εμπειρία, μπαίνει πάντα το ίδιο στοιχείο που είναι το «φτιάξιμο». Ο παρανομαστής είναι κοινός για όλες τις ουσίες. Για τον ίδιο λόγο θα χρησιμοποιηθεί το αλκοόλ, το χασίς, η ηρωίνη, τα βαρβιτουρικά…. ανεξαρτήτως της χημικής σύνθεσης και της φαρμακολογικής τους δράσης. Σημασία δεν έχει τι «πίνει» κάποιος αλλά ότι «πίνει».

Όπως και στα κλάσματα που για να προστεθούν πρέπει πρώτα να γίνουν ομώνυμα, να έχουν δηλαδή κοινό παρανομαστή, έτσι και στην εξάρτηση, στην εποχή της πολυτοξικομανίας, το πέρασμα από την μία ουσία στην άλλη είναι η σκληρή πραγματικότητα για χιλιάδες νέα παιδιά. Αν ο παρανομαστής είναι κοινός εύκολα η μία ουσία μπορεί να προστεθεί στην άλλη.

Ο κοινός παρανομαστής είναι η ανάγκη που έχει ένας άνθρωπος για να «φτιαχτεί», για να «φύγει» από μια πραγματικότητα που βιώνει με επώδυνο τρόπο.

Συνεπώς δεν υπάρχουν «σκληρά» και «μαλακά» ναρκωτικά , υπάρχουν ναρκωτικά. Δεν υπάρχουν «σκληρές» και «μαλακές» αιτίες που οδηγούν στη χρήση. Οι αιτίες είναι κοινές για όλες τις ουσίες. Άλλωστε, το 90% των πολυτοξικομανών αναφέρει ως πρώτη ουσία χρήσης την κάνναβη. Σε τελευταία ανάλυση , αυτό που έχει σημασία στην εξάρτηση από ψυχότροπες ουσίες δεν είναι οι πιθανές θεραπευτικές ή επιβλαβείς επιπτώσεις τους( λόγω έλλειψης χώρου δεν επιχειρήσαμε να τις απαριθμήσουμε). , αλλά αυτό που εννοούμε με την λέξη «ναρκωτικά» ως προσωπική μεν , αλλά ανελεύθερη επιλογή που οδηγεί στην υιοθέτηση ενός καταστροφικού τρόπου ζωής. Ενός τρόπου ζωής που διαμεσολαβείται από τα ναρκωτικά. Ενός τρόπου ζωής που υποστηρίζεται και νομιμοποιείται από την ναρκωκουλτούρα που περιβάλλει έναν πολιτισμό της παρακμής και που κατά καιρούς παίρνει διάφορες μορφές (life style, κ.λ.π.)

Τα αρνητικά αποτελέσματα ενός τέτοιου πολιτισμού είναι δομικά και δεν αντιμετωπίζονται με νομικές παρεμβάσεις. Η ανεργία π.χ. δεν μπορεί να επαλειφθεί με νόμους. Χρειάζεται να αλλάξουν οι σχέσεις παραγωγής. Η πορνεία είναι νόμιμη, αλλά ο μεγάλος τζίρος γίνεται από την παράνομη πορνεία κα δη την παιδική. Το ίδιο συμβαίνει με το αλκοόλ και με τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα. Η νομιμοποίηση της χρήσης της μιας ή της άλλης ψυχότροπης ουσίας δε θα λύσει το πρόβλημα, αντίθετα θα το οξύνει αφού μέσα από αυτήν νομιμοποιείται ένας τρόπος ζωής που χαρακτηριστικό του στοιχείο είναι η φυγή.

Πέραν όλων των άλλων, η νόμιμη χρήση της κάνναβης για πιθανούς ιατρικούς λόγους, δεν αφορά την ελεύθερη παραγωγή για προσωπική χρήση με γλάστρες στα μπαλκόνια ή την ελεύθερη χρήση για τα «τσιγαριλίκια». Αφορά ορισμένες ουσίες που εμπεριέχονται σε αυτήν, τη μορφή των πιθανών φαρμακευτικών σκευασμάτων και τον πιθανό ιατρικό καθορισμό του τρόπου χρήσης τους, τις παρενέργειές τους.

Κάτι τέτοιο συμβαίνει ήδη με πολλές άλλες ψυχότροπες ουσίες χωρίς να έχει οδηγήσει στην ιδιότυπη «κανναβιδολογία» που συναντάμε στα ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα και η οποία υποστηρίζεται από ολοένα και περισσότερους «κανναβιδολόγους».

Η σιγουριά για τις «θεραπευτικές» ιδιότητες της κάνναβης, που συναντάμε στο διαδίκτυο και που αποκρυσταλλώνεται για άλλη μια φόρα και στην ερώτηση των 20 βουλευτών, εμφανίζεται ως απόλυτη γιατί παραβλέπει τα όσα προαναφέρονται.

Η ευκολία με την οποία γίνεται αναφορά σε ανίατες και χρόνιες ασθένειες και η δημιουργία αβέβαιων ελπίδων στους ασθενείς, ανάγει σε υποκριτική την υποδήλωση του οποιουδήποτε φόβου για την μη ασφαλή αναζήτηση της «θεραπευτικής» κάνναβης στις πιάτσες των ναρκωτικών, από τους ασθενείς και τους συγγενείς τους. Αυτό το επιχείρημα έχει περισσότερο σαν σκοπό να εκβιάσει και να αλλάξει την αντιναρκωτική πολιτική στη χώρα με δούρειο ίππο την φιλολογία της φαρμακευτικής κάνναβης. Το «κίνημα» για την νομιμοποίηση της χρήσης ψυχότροπων ουσιών – γιατί περί αυτού πρόκειται- έχει ανάγκη από ένα κίνημα απελπισμένων ανθρώπων; Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα ; Και αν ναι, τότε για ποιο σκοπό και γιατί τώρα που το πρόβλημα των ναρκωτικών έχει εκτιναχθεί στα ύψη λόγω της βαθιάς κρίσης ;

*O Ηλίας Μιχαλαρέας είναι Δρ. Ψυχολογίας- Δρ. Γεωγραφίας. Επιστημονικά Υπεύθυνος Μονάδας Απεξάρτησης «Διάπλους» της Ψυχιατρικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Κέρκυρας.

Σχετικά θέματα

Απόψεις