Ναόμι Κλάιν
« Είναι ώρα. Μάλιστα έχουμε αργήσει. Η καλύτερη στρατηγική ώστε να τελειώσει το αυξανόμενα αιματηρό καθεστώς κατοχής στην Παλαιστίνη, είναι το Ισραήλ να γίνει ο στόχος ενός διεθνούς κινήματος ανάλογου μ΄ εκείνο που τερμάτισε το απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική» Αυτά έγραφε το 2009 η εβραιοκαναδή συγγραφέας και ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν η οποία εδώ και χρόνια προτείνει την ιδέα ενός πλατιού μποϋκοτάζ στο Ισραήλ προκειμένου να σταματήσει να εγκληματεί κατά της Παλαιστίνης. Το άρθρο της στον Guardian το 2009, το οποίο θα διαβάσετε στη συνέχεια, παραμένει επίκαιρο καθώς εν τω μεταξύ το Ισραήλ συνεχίζει στην επίδειξη της κτηνώδους του δύναμης στη Γάζα. Είναι προφανές ότι η όποια εκεχειρία συμφωνηθεί τις επόμενες μέρες δε θα μπορέσει να εξασφαλίσει την ειρήνη στην περιοχή. Για την εξασφάλιση της ειρήνης απαιτείται η δίκαιη λύση του Παλαιστινιακού προβλήματος η οποία δεν μπορεί να επιτευχθεί όσο το Ισραήλ συμπεριφέρεται με την υποστήριξη των Αμερικανών ως κράτος- τραμπούκος. Η ιδέα για ένα ευρύ μποϋκοτάζ κατά αυτού του κράτους τραμπούκου που προτείνει η Κλάιν είναι ίσως το λιγότερο που μπορεί να πράξει η διεθνής κοινότητα αν ειλικρινά επιθυμεί να αναζητήσει μια ειρηνική λύση στην περιοχή. Παραθέτουμε το άρθρο όπως είχε ανέβει στη βρετανική εφημερίδα, σε μετάφραση – απόδοση του Ημεροδρόμου:Είναι ώρα. Μάλιστα έχουμε αργήσει. Η καλύτερη στρατηγική ώστε να τελειώσει το αυξανόμενα αιματηρό καθεστώς κατοχής στην Παλαιστίνη, είναι το Ισραήλ να γίνει ο στόχος ενός διεθνούς κινήματος ανάλογου μ΄ εκείνο που τερμάτισε το απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική. Τον Ιούλιο του 2005 μια ευρεία συμμαχία παλαιστινιακών οργανώσεων σχεδίαζε να κάνει ακριβώς αυτό. Κάλεσε «ευσυνείδητους ανθρώπους από όλο τον κόσμο να επιβάλλουν ένα ευρύ μποϋκοτάζ και μέτρα αποεπένδυσης κατά του Ισραήλ παρόμοια μ’ εκείνα που εφαρμόστηκαν στη Νότιο Αφρική την εποχή του απαρτχάιντ». Γεννήθηκε έτσι η καμπάνια Μποϋκοτάζ, Αποεπένδυση και Κυρώσεις [Boycott, Divestment and Sanctions, BDS campaign].
Κάθε μέρα που το Ισραήλ σφυροκοπά την Γάζα δημιουργεί όλο και περισσότερους υποστηρικτές του μποϋκοτάζ – ακόμη και ισραηλινούς. Εν μέσω επιθέσεων περίπου 500 ισραηλινοί, ανάμεσά τους δεκάδες γνωστοί καλλιτέχνες και πανεπιστημιακοί, έστειλαν επιστολή προς τους ξένους πρέσβεις στο Ισραήλ. Με την επιστολή τους καλούν «στην υιοθέτηση άμεσων περιοριστικών μέτρων και κυρώσεων» κάνοντας ευθέως παραλληλισμό με τον αγώνα κατά του απαρτχάιντ. «Το μποϋκοτάζ στη Νότιο Αφρική ήταν αποτελεσματικό, αλλά το Ισραήλ το μεταχειρίζονται με το γάντι. Αυτή η διεθνής στήριξη πρέπει να σταματήσει».
Κι όμως, μπροστά σε μια τέτοια καθαρή έκκληση, πολλοί διστάζουν ν’ ανταποκριθούν. Οι λόγοι είναι σύνθετοι, συναισθηματικοί και κατανοητοί. Αλλά δεν είναι αρκετοί. Οι οικονομικές κυρώσεις είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο μεταξύ ενός ολόκληρου οπλοστασίου μη βίαιων μέσων.
Να ποιες είναι οι βασικές ενστάσεις στην συγκεκριμένη στρατηγική και τα αντίστοιχα αντεπιχειρήματα.
«Τα τιμωρητικά μέτρα θα αποξενώσουν τους ισραηλινούς παρά θα τους πείσουν».Ο κόσμος έχει δοκιμάσει πιο ήπιες τακτικές. Απέτυχαν παταγωδώς. Από το 2006 το Ισραήλ σταθερά κλιμακώνει την εγκληματική του συμπεριφορά: ο εποικισμός επεκτείνεται, ενώ η κυβέρνηση ξεκίνησε έναν εξοργιστικό πόλεμο εναντίον του Λιβάνου και επέβαλλε μέτρα συλλογικής τιμωρίας στη Γάζα μέσω του βάρβαρου αποκλεισμού της. Παρά την κλιμάκωση, το Ισραήλ δεν αντιμετώπισε συνέπειες – το αντίθετο. Οι εξοπλισμοί και τα 3 δις δολάρια ετήσια βοήθεια από τις ΗΠΑ ήταν μόνο η αρχή. Κατά την κρίσιμη αυτή περίοδο το Ισραήλ απολαμβάνει αξιοσημείωτη βελτίωση στις διπλωματικές, πολιτισμικές και εμπορικές του σχέσεις με ποικίλους συμμάχους του. Για παράδειγμα το 2007 υπήρξε η πρώτη χώρα εκτός Λατινικής Αμερικής η οποία υπέγραψε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με το μπλοκ των χωρών της Mercosur. Το πρώτο εννιάμηνο του 2008 οι εξαγωγές του Ισραήλ προς τον Καναδά σημείωσαν αύξηση 45%. Μια νέα συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση είχε ως αποτέλεσμα να διπλασιαστούν οι ισραηλινές εξαγωγές επεξεργασμένων διατροφικών προϊόντων. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναβάθμισαν την ευρω- ισραηλινή συμφωνία, ανταμοιβή που το Ισραήλ επιζητούσε επι μακρόν.
Είναι μέσα σε αυτό το ευνοϊκό περιβάλλον που η ισραηλινή ηγεσία ξεκίνησε τις πολεμικές της επιχειρήσεις: με την βεβαιότητα ότι δεν θα έχει σημαντικό κόστος. Είναι αξιοσημείωτο ότι τις πρώτες εφτά μέρες των αεροπορικών επιχειρήσεων το Χρηματιστήριο του Τελ Αβίβ σημείωσε άνοδο 10,7%. Όταν όμως δεν αποδίδει το καρότο, χρειάζεται μαστίγιο.
«Το Ισραήλ δεν είναι Νότιος Αφρική»Και βέβαια δεν είναι. Απλώς, το μοντέλο της Ν. Αφρικής αποδεικνύει ότι η τακτική της καμπάνιας BDS μπορεί να είναι αποτελεσματική όταν πιο αδύναμα μέσα (διαδηλώσεις, συλλογή υπογραφών, λόμπινγκ) αποτυγχάνουν. Επιπλέον, η κατάσταση στα κατεχόμενα εδάφη θυμίζει κάτι από το απαρτχάιντ: οι έγχρωμες ταυτότητες και ταξιδιωτικές άδειες, τα γκρεμισμένα σπίτια και οι εκτοπίσεις των παλαιστινίων από τις εστίες τους, η απαγόρευση κυκλοφορίας εκτός των εποίκων. Ο Ρόνι Κασρίλς, διακεκριμένος νοτιοαφρικανός πολιτικός, δήλωσε ότι οι διαχωρισμοί που είδε στη Δυτική Όχθη και την Γάζα ήταν «απεριόριστα χειρότεροι απ’ ό,τι στο απαρτχάιντ». Κι αυτό ήταν το 2007, πριν το Ισραήλ ξεκινήσει τις ευρείας κλίμακας πολεμικές επιχειρήσεις κατά της φυλακής που είναι η Γάζα. Γιατί όμως να εξαιρεται το Ισραήλ όταν οι ΗΠΑ, η Βρετανία και άλλες δυτικές χώρες επιβάλλουν κυρώσεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν;
Το μποϋκοτάζ δεν είναι ένα δόγμα, είναι μια τακτική. Ο λόγος που αυτή η στρατηγική θα έπρεπε να δοκιμαστεί στο Ισραήλ είναι πρακτικός: σε μια τόσο μικρή χώρα εξαρτώμενη από τις εμπορικές συναλλαγές, θα μπορούσε πράγματι να έχει αποτέλεσμα.
«Τα μποϋκοτάζ τραυματίζει την επικοινωνία: χρειαζόμαστε περισσότερο διάλογο, όχι λιγότερο».Σε αυτό θα απαντήσω με μια προσωπική ιστορία. Επί 8 χρόνια, τα βιβλία μου κυκλοφορούσαν στο Ισραήλ από έναν εμπορικό οίκο που ονομάζεται «Βαβέλ». Όμως όταν κυκλοφόρησε το «Δόγμα του Σοκ» θέλησα να σεβαστώ το μποϋκοτάζ. Ακολουθώντας τις συμβουλές ακτιβιστών του μποϋκοτάζ, μεταξύ άλλων του υπέροχου συγγραφέα Τζον Μπέργκερ, επικοινώνησα με έναν μικρό εκδότη ονόματι Andalus. Ο Andalus είναι ακτιβιστής βαθιά αναμεμιγμένος με το κίνημα κατά της ισραηλινής κατοχής και ο μόνος ισραηλινός εκδότης αφιερωμένος εξολοκλήρου στη μετάφραση των αραβικών στα εβραϊκά. Κάναμε ένα συμβόλαιο σύμφωνα με το οποίο όλα τα έσοδα πηγαίνουν στη δουλειά του και όχι σε μένα. Έτσι εφάρμοσα το μποϋκοτάζ κατά της ισραηλινής οικονομίας και όχι κατά των ισραηλινών.
Το ταπεινό εκδοτικό μας σχέδιο χρειάστηκε δεκάδες τηλεφωνήματα, e-mail και μηνύματα, μεταξύ Τελ Αβίβ, Ραμάλας, Παρισιού, Τορόντο και Γάζας. Αυτό που θέλω να πω είναι το εξής: το μποϋκοτάζ αυξάνει δραματικά τον διάλογο. Το επιχείρημα ότι με το μποϋκοτάζ θα αποκοπούμε μεταξύ μας είναι ιδιαιτέρως παραπλανητικό, αν λάβει κανείς υπόψη το φάσμα φτηνών μέσων επικοινωνίας που έχουμε στα χέρια μας.
Σ’ αυτό το σημείο κάποιος περήφανος Σιωνιστής θα ετοιμαζόταν να ακυρώσει την επιχειρηματολογία μου με ένα ακαταμάχητο επιχείρημα: πολλά από αυτά τα υψηλής τεχνολογίας «παιχνίδια» που χρησιμοποιούμε στην επικοινωνία προέρχονται από ισραηλινά ερευνητικά πάρκα τα οποία ηγούνται της παγκόσμιας αγοράς στις τεχνολογίες πληροφορίας κι επικοινωνιών. Ισχύει σε μεγάλο βαθμό αλλά όχι εντελώς. Αρκετές μέρες μετά την έναρξη των επιθέσεων στη Γάζα, ο Ρίτσαρντ Ράμσεϊ, διευθυντής της υπηρεσίας τηλεφωνικής επικοινωνίας μέσω διαδικτύου της BritishTelecomέστειλε ένα e- mail στη ισραηλινή εταιρεία MobileMax το οποίο ανέφερε: «Λόγω της δράσης της ισραηλινής κυβέρνησης τις τελευταίες μέρες, δεν είμαστε πλέον σε θέση να συνεχίσουμε τη συνεργασία μας μαζί σας ή με οποιαδήποτε άλλη ισραηλινή εταιρεία».
Ο Ράμσεϊ αναφέρει ότι η απόφασή του δεν βασίστηκε σε πολιτικούς λόγους, απλώς δεν ήθελε να χάσει πελάτες: «Δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε πελάτες» εξηγεί «επομένως πρόκειται για μια καθαρά εμπορική απόφαση».
Ήταν το είδος εκείνο του ψυχρού υπολογισμού, που δύο δεκαετίες πριν οδήγησε πολλές εταιρείες να αποσυρθούν από τη Νότιο Αφρική. Και είναι ακριβώς το είδος του υπολογισμού που αποτελεί την πιο ρεαλιστική ελπίδα μας για την απόδοση δικαιοσύνης στην Παλαιστίνη.
