Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

Ο Μαζιώτης κι ο ορισμός του

Η σύλληψη του Νίκου Μαζιώτη, πυροδότησε και πάλι ένα γνωστό κύκλο συζητήσεων, τόσο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσο και στις..

Η σύλληψη του Νίκου Μαζιώτη, πυροδότησε και πάλι ένα γνωστό κύκλο συζητήσεων, τόσο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσο και στις κυβερνητικές ανακοινώσεις αλλά και τα ΜΜΕ, σχετικά με την τρομοκρατία και τους τρόπους αντιμετώπισής της. Θέλησα λοιπόν να γράψω ένα κείμενο για τη φύση του φαινομένου αυτών των αντιπαραθέσεων, αλλά δυστυχώς ατύχησα. Κι ατύχησα μάλιστα οικτρά, γιατί το ξερό μου το κεφάλι, διαστρεβλωμένο όπως είναι από τις επιστημονικές μεθόδους, έψαξε φιλότιμα να βρει έναν ορισμό του όρου «τρομοκρατία». Γιατί, από κάπου πρέπει να ξεκινήσεις. Εκεί ακριβώς, στην αρχή, ναυάγησα… Απ΄ ό,τι φαίνεται, υπάρχουν αυτή τη στιγμή περισσότεροι από 250 (διακόσιοι πενήντα) επιστημονικά αποδελτιωμένοι ορισμοί της τρομοκρατίας (Schmid, 2011, σελ. 39). Διαπίστωση που αποκαρδιώνει οποιονδήποτε θέλει να μιλήσει σοβαρά για το φαινόμενο. Για να εξηγούμαστε: το πρόβλημα των ορισμών δεν είναι κάτι απλό. Ορίζοντας κάτι τι, δημιουργείται μια ολόκληρη κατηγορία φαινομένων και κάθε ένα – χωρίς εξαίρεση – στοιχείο αυτής της κατηγορίας, πρέπει να είναι συμβατό με τον ορισμό. Όταν π.χ. ορίζω τι είναι «μήλο», κάθε μήλο θα πρέπει να χωράει στον ορισμό· αλλιώς, ή δεν είναι μήλο, ή ο ορισμός έχει πρόβλημα και πρέπει να επαναδιατυπωθεί. Ταυτόχρονα, ένας καλός ορισμός λειτουργεί κι αντίστροφα: αν ένα εντελώς νέο φαινόμενο, μπορεί να ενταχθεί στη γενική κατηγορία που ορίζεται, τότε εντάσσεται. Π.χ., αν εμφανιστούν γενετικά τροποποιημένα μήλα, ο αρχικός ορισμός της έννοιας «μήλο», θα τα συμπεριλάβει κι αυτά ως μήλα. Αφού λοιπόν η επιστήμη, στο πρόβλημα του ορισμού της τρομοκρατίας σηκώνει τα χέρια ψηλά,  αλλά η «τρομοκρατία» είναι ένας αγαπημένος όρος του κράτους, αναγκαζόμαστε να καταφύγουμε σε έναν κρατικό ορισμό. Για παράδειγμα, του FBI: «Διεθνής τρομοκρατία» σημαίνει δραστηριότητες με τα εξής τρία χαρακτηριστικά:
  • Βίαιες ενέργειες ή ενέργειες επικίνδυνες για την ανθρώπινη ζωή που παραβιάζουν τον ομοσπονδιακό ή πολιτειακό νόμο
  • (οι οποίες ενέργειες) φαίνεται να σκοπεύουν (i) να εκφοβίσουν ή να εξαναγκάσουν τους πολίτες ή (ii) να επηρεάσουν την πολιτική μιας κυβέρνησης με εκφοβισμό ή εξαναγκασμό ή (iii) να επηρεάσουν την συμπεριφορά της κυβέρνησης μέσω μαζικής καταστροφής, δολοφονιών, ή απαγωγών, και,
  • Λαμβάνουν χώρα κυρίως εκτός της εδαφικής νομικής δικαιοδοσίας των ΗΠΑ …κλπ (το τρίτο δεν ενδιαφέρει εδώ, αφορά το «διεθνές» σε αντιδιαστολή με το «τοπικό» στο οποίο, τα δυο πρώτα κριτήρια είναι ίδια – η μετάφραση δική μου) (FBI, 2014).
Με δυο λόγια, τρομοκρατία σημαίνει να κάνεις παράνομες ενέργειες, που προσπαθούν να εκφοβίσουν ή να εξαναγκάσουν τους πολίτες ή/και την κυβέρνηση, να κάνουν κάτι που με ελεύθερη βούληση δεν θα έκαναν. Σε μένα τουλάχιστον, ο ορισμός αυτός φαίνεται αρκετά αξιόπιστος, με την έννοια ότι αυτό καταλαβαίνω να εννοούν οι κυβερνήσεις όταν καταγγέλλουν τρομοκρατία· οπότε τον αποδέχομαι ως ορισμό. Μόνο που υπάρχει ένα πρόβλημα – και το πρόβλημα είναι σοβαρό:
  •  Οι απειλές κυβερνητικών στελεχών, από το 2009 μέχρι σήμερα, για «χώρα Τιτανικό», «άδεια ΑΤΜ», «καρκινοπαθείς που δεν θα έχουν φάρμακα», «Αργεντινή», «τανκς που θα προστατεύουν σούπερ μάρκετς», «Επίθεση τρίτων δυνάμεων», «εθνική καταστροφή» κλπ.
  • Οι βίαιες επιθέσεις με χημικά και γκλομπς εναντίον άοπλων διαδηλωτών και η πρωτοφανούς αγριότητας επιχείρηση «επανακατάληψης του Συντάγματος» από τις ορδές των ΜΑΤ
  • Οι συνεχείς απειλές εναντίον της χώρας και των πολιτών της, από παράγοντες εκτός της Ελληνικής πολιτικής σκηνής, δηλαδή από ΕΕ και ΔΝΤ που κορυφώνονται υστερικά όποτε γίνονται εκλογές στη χώρα,
όλα αυτά, στοχεύουν φανερά σε ένα πράγμα: να εκφοβίσουν και να εξαναγκάσουν τους πολίτες ή/και την κυβέρνηση ή τουλάχιστον κυβερνητικά στελέχη, να κάνουν κάτι που με ελεύθερη βούληση δεν θα έκαναν. Είναι δηλαδή, εξ ορισμού τρομοκρατία. Είναι μάλιστα, αυτό το είδος τρομοκρατίας που κι εμένα, όπως και τόσους άλλους πολίτες, με κάνει να χάνω τον ύπνο μου. Και ομολογώ ειλικρινά ότι ο Μαζιώτης, δεν το έχει καταφέρει αυτό. Δεν εννοώ ότι δεν είναι παράνομος, αυτό το έχει κρίνει το δικαστήριο, αν κι έχω ενστάσεις – όπως άλλωστε ως πολίτης δικαιούμαι. Αλλά δικαιούμαι ως πολίτης επίσης να ερωτήσω: αν ο Μαζιώτης διώκεται ως τρομοκράτης,  κι αν ο ορισμός της τρομοκρατίας είναι αυτός που παρέθεσα παραπάνω, με βάση ποιο νόμο δεν διώκεται εκείνο το τμήμα του ελληνικού και ξένου πολιτικού προσωπικού που συστηματικά τρομοκρατεί τους Έλληνες πολίτες; Υ.Γ. Δεν περιμένω σοβαρή απάντηση – γιατί δεν υπάρχει. Βεβαίως, η αντίφαση δεν περνάει απαρατήρητη ούτε από τους ίδιους τους «νόμιμους» τρομοκράτες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά στελέχη της ΝΔ (μεταξύ των οποίων κι ο πολυπράγμων Γεωργιάδης), αλλά και του ΠΑΣΟΚ (Κουκουλόπουλος) να προσπαθούν να εξορκίσουν το πρόβλημα λέγοντας «ο Weber όμως έχει πει ότι το κράτος πρέπει να έχει να το μονοπώλιο στη βία». Ουδέποτε βεβαίως ο Weber (ο οποίος ούτε που φαντάστηκε ότι θα ξέπεφτε κάποτε σε επιχείρημα επιπέδου Γεωργιάδη) είπε κάτι τέτοιο: «Τελικά, μπορεί κανένας να ορίσει το κράτος κοινωνιολογικά μόνον από ένα ειδικό μέσον, που του είναι κατάλληλο, όπως σε κάθε πολιτική οργάνωση, δηλ. από τη χρήση της φυσικής βίας. ‘Κάθε κράτος στηρίζεται στη βία’, είπε ο Τρότσκυ στο Μπρεστ – Λιτόφσκ. Αυτό είναι πραγματικά σωστό. … Άρα ‘πολιτική’ για μας, σημαίνει αγώνα για να μετάσχουμε στην εξουσία, ή για να επηρεάσουμε τη διανομή της εξουσίας, είτε μεταξύ κρατών είτε μεταξύ ομάδων μέσα σ’ ένα κράτος» (Weber, 1987, σελ. 96-97). Αυτά είπε ο Weber ακριβώς, και τα υπόλοιπα είναι …Αδωνιάδες (έχει πλάκα πάντως ν’ ακούς τον Άδωνι να «τσιτάρει» Τρότσκυ). FBI, 2014. FBI – Terrorism definition. [Ηλεκτρονικό] Available at: http://www.fbi.gov/about-us/investigate/terrorism/terrorism-definition [Πρόσβαση 17 07 2014]. Schmid, A. P., 2011. The Routledge Handbook of Terrorism Research. New York: Routledge. Weber, M., 1987. Η πολιτική ως επάγγελμα. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. *Ο Θωμάς Μαυροφίδης είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με ειδικότητα τη Θεωρία Συστημάτων.

Απόψεις