Στις 17 Ιούλη 1955 είκοσι επτά φυλακισμένοι κομμουνιστές, οργάνωσαν και πραγματοποίησαν τη μεγάλη απόδραση από τις φυλακές Βούρλων, την πιο μεγάλη, την πιο συναρπαστική, την πιο μυθιστορηματική απόδραση όλων των εποχών στην Ελλάδα. Οι φυλακές των Βούρλων ήταν υψίστης ασφαλείας και πολύ καλά φρουρούμενες. Κρατούνταν περί τους 120 κομμουνιστές.
Ολη η ιστορία της επιχείρησης κράτησε 4 μήνες και έγινε κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες κινδύνου, με μαθηματική ακρίβεια και μυστικότητα. Μαζί με το χρόνο προετοιμασίας έφτασε τους 7 μήνες.
Ήταν ένα κατόρθωμα τέλεια μελετημένο με υψηλή πιστότητα και γνώση, ολοκληρωμένες τεχνικές προδιαγραφές, βασισμένες σε ένα καλοστημένο σενάριο που υλοποιήθηκε παραδειγματικά.
Οι φυλακισμένοι έσκαψαν σήραγγα μήκους 17,5 μέτρων, την υποστύλωσαν με κάθε τεχνική επάρκεια και την ηλεκτροφώτισαν. Εξαφάνισαν με επιτυχία τα μπάζα και βγήκαν στο σημείο που είχαν προγραμματίσει.
Το πρώτο χτύπημα δόθηκε στις 17 Μάρτη και η απόδραση άρχισε στις 2 το μεσημέρι Κυριακής 17 Ιούλη 1955. Ολοκληρώθηκε σε 40 λεπτά
Γράφει η εφημερίδα «Ελευθερία» σε πρωτοσέλιδο άρθρο της υπό τον τίτλο «Γελοιποίησις» στις 19 Ιούλη 1955:
«Η απόδρασις εικοσιεπτά (αριθμός 27) κρατουμένων από τας φυλακάς Βούρλων αποτελεί γεγονός καταπληκτικόν τόσον διά τον αριθμόν των διαφυγόντων όσον και διά τας συνθήκας υπό τα ςοποίας συνετελέσθη. Εις το κέντρον πολυσυχνάστου περιοχής υπό το φως της ημέρας και κατόπιν πολυμήνου προετοιμασίας κατά την οποίαν ηνοίχθη σήραγξ μήκους τριάντα ολόκληρων μέτρων και εχρειάσθη ν’ αποκομισθούν άνω των επτά κάρων χώματος και βράχων μια πολυάριθμος ομάς εγκατέλειψεν ανενόχλητος τας φυλακάς, επιβηβάσθη λεωφορείων και ταξί και ώχετο απιούσα προς μέγιστην γελοιοποίησιν του κράτους».
Ο Βασίλης Λιόγκαρης περιγράφει σε χρονογράφημά του στο «Ριζοσπάστη» τις λεπτομέρειες της απόδρασης απόδρασης:
«Προμηθεύτηκαν ένα μπικούνι κι ένα σφυρί και η σήραγγα ξεκίνησε από το κελί Νο 13, προχώρησε κάτω από την οδό Δογάνης και κατέληξε στο λουτρό ενός εργοστασίου λουλακιού που βρισκότανε ακριβώς απέναντι.
Τις απαραίτητες μετρήσεις και πληροφορίες τις έδωσαν οι αρραβωνιαστικιές δύο κρατουμένων συντρόφων. Το σχέδιο ξεκίνησε από το σκάψιμο ενός λάκκου βάθους δύο μέτρων, κοντά στον εξωτερικό τοίχο του κελιού.
Μετά συνεχίστηκε με τη διάνοιξη της σήραγγας και μια ορισμένη κλίση προς τα πάνω, ώστε να συναντήσει το κατάλληλο σημείο, να βρεθούν μέσα στο λουτρό του εργοστασίου.
Το πρώτο μεγάλο πρόβλημα ήταν η εξαφάνιση των μπαζών, μέσα σε έναν τσιμεντοκρατούμενο χώρο. Εδωσαν στο χώμα και στις πέτρες την κωδική ονομασία «ζάχαρη» και «πατάτες», για να μη γίνουν αντιληπτοί. Και διακινούνταν η μεν «ζάχαρη» στον αγωγό της αποχέτευσης κι εξαφανιζόταν με μπόλικο νερό. Οι δε «πατάτες» πήγαιναν στις γλάστρες και στα παρτέρια των λουλουδιών και σ’ ένα σκουπιδότοπο. Πάντα υπήρχε ο φόβος και ο κίνδυνος της αποκάλυψης.
Δεύτερο μεγάλο πρόβλημα ήταν ο εξαερισμός της σήραγγας. Κάποια στιγμή κινδύνεψε να πεθάνει ένας κρατούμενος, την ώρα που έσκαβε, από έλλειψη οξυγόνου. Επινόησαν και κατασκεύασαν αυτοσχέδιο ανεμιστήρα.
Αλλο πρόβλημα ήταν ο κίνδυνος να υποχωρήσουν τα χώματα της οδού Δογάνης από το πέρασμα των φορτηγών.
Ετσι αναγκάστηκαν να υποστυλώσουν τη σήραγγα με ξυλεία που κατάφεραν να εξασφαλίσουν από παλιά κουφώματα. Δεν έλειψαν διάφορα μικροεπεισόδια, αλλά στο τέλος όλα πήγανε καλά!».
Οι 27 δραπέτες βγήκαν στους λουτήρες τουτ εργοστασίου «Ντεστρέ» που βρισκόταν ακριβώς απέναντι από τις φυλακές. Φορούν πιτζάμες πάνω από τα καλά τους ρούχα και κάλτσες πάνω από τα παπούτσια τους για να μην τα λερώσουν. Κατά ομάδες 4-5 ατόμων βγαίνουν στο δρόμο και χάνονται.
Ενας έπρεπε να μείνει πίσω για να κλείσει τη σήραγγα και να δώσει στους υπόλοιπους τον πολύτιμο χρόνο που χρειάζονται για να φύγουν. Αυτός ήταν ο Γιάννης Κωσταντής: «Και ποιος δεν θέλει την ελευθερία του; Αλλά εγώ είμαι και από αυτούς τους ανθρώπους που είχα αποφασίσει να θυσιαστώ. Στο μυαλό μου είχε φωλιάσει ένα πράγμα: Οτι πρέπει να φύγουν αυτοί που είναι άμεσος ο κίνδυνος να τους εκτελέσουν».
Οι αρχές επικήρυξαν τους δραπέτες αλλά αυτό δεν είχε κανένα αποτέλεσμα. Οι περισσότεροι θα συλληφθούν αλλά σε μεταγενέστερο χρόνο.
Το κόμμα το ήξερε. Δε δόθηκε εντολή για απόδραση. Οι υπόδικοι απλώς ενημέρωσαν το κόμμα για την απόφασή τους να δραπετεύσουν. Το βράδυ της απόδρασης ο παράνομος ραδιοσταθμός του ΚΚΕ «Ελεύθερη Ελλάδα» έκανε την παρακάτω έκκληση:
«Καλούμε το λαό και όλους του πατριώτες να προστατεύσαουν τους αγωνιστές που κατόρθωσαν να δραπετεύσουν από τις φυλακές της αμερικανοκρατίας. Ελευθερία και γενική αμνηστία στους αγωνιστές».
(….Οι φωτογραφίες του κειμένου είναι από το βιβλίο του Δημήτρη Γκιώνη «Οι μεγάλες αποδράσεις». Το βιβλίο ανέβασε στο μπλοκ του ο Οικοδόμος)
Πηγή: Ηρακλής Κακαβάνης – Ατέχνως
