Σε όλη τη διάρκεια της κατοχής ο ελληνικός λαός, με μπροστάρηδες το ΕΑΜ και τους κομμουνιστές, αξιοποίησε και τις εθνικές επετείους του, 25 Μάρτη 1821 και 28 Οκτώβρη 1940, για να μαζικοποιήσει και να κλιμακώσει τους αγώνες του στη μάχη για την επιβίωση, για την απελευθέρωση από τους γερμανο – ιταλο – βούλγαρους φασίστες κατακτητές, την ανατροπή της κυβέρνησης – οργανέτου τους και την διεκδίκηση μιας καινούργιας Ελλάδας «της δουλειάς, της λευτεριάς, λυτρωμένη από κάθε ξενική ιμπεριαλιστική εξάρτηση, μ’ έναν πραγματικά παλλαϊκό πολιτισμό». Για το πώς γιόρτασε ο λαός την πρώτη επέτειο αναφερθήκαμε εδώ.
Και άλλες δυνάμεις, διάφορες μη ΕΑΜικές, συντηρητικές ομάδες και μεμονωμένα άτομα, απηύθυναν μηνύματα στο λαό μπροστά στην πρώτη επέτειο της 28ης Οκτώβρη, μηνύματα που σε αντίθεση με το σαφές κάλεσμα του ΕΑΜ σε ενεργητική αντίσταση με στόχο την απελευθέρωση της Ελλάδας, ήταν καλέσματα παθητικής στάσης και διατήρησης κάποιου υψηλού φρονήματος.
Η συντηρητική οργάνωση «Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών» στην προκήρυξή της για τις 28 Οκτωβρίου 1941, αφού διακηρύσσει ότι «Η Ελλάς είναι πνεύμα αιωνίας ακαταβλήτου δυνάμεως» κλπ. καταλήγει στο παθητικό και ακίνδυνο: «Ελληνες, Ελληνίδες, Ελληνόπουλα, Ελληνοπούλες να είμαστε πάντα έτοιμοι και να μην ξεχνάμε ότι είμαστε “οι σκλαβωμένοι Νικηταί”». Στο ίδιο πνεύμα η οργάνωση «Εθνικό Κομιτάτο» αναφέρει στην προκήρυξή της: «Ελληνες ανανεώστε τον όρκο σας στη Σημαία μας. Κάτω από …τις πτυχές της θα βρεθούμε σύντομα πάλι. Ζήτω το έθνος! – Ζήτω ο λαός!»
Την ίδια στιγμή η αυτοεξόριστη ελληνική κυβέρνηση του Εμμ. Τσουδερού, που εγκατέλειψε τη χώρα στη κρίσιμη στιγμή της εισόδου των Γερμανών και δραπέτευσε στη Μέση Ανατολή, απηύθυνε μήνυμα προς τον ελληνικό λαό, για την πρώτη επέτειο του ΟΧΙ, ζητώντας του να κάτσει ήσυχος, να κάνει υπομονή και να περιμένει να τον σώσει η κυβέρνησή του, η οποία φροντίζει γι’ αυτόν από το Κάιρο… Για Οργάνωση και Αντίσταση στον κατακτητή ούτε λόγος…
Ανάμεσα στα άλλα το μήνυμα προς τον ελληνικό λαό, που υπογράφει ο αντιπρόεδρό της και υπουργός των Ναυτικών Αλ. Σακελαρίου, αναφέρει:
«Σήμερα σκλαβωμένος όπως είσαι δεν θα ημπορέσεις ούτε να εορτάσης την πλέον ένδοξον ημέραν της νεωτέρας ιστορίας Σου, ούτε να τιμήσης τους ηρωικούς σου νεκρούς του πρώτου έτους του πολέμου. Το καθήκον αυτό το εκάμαμεν εμείς εδώ. Το χυθέν αίμα των παιδιών και αδελφών μας και αι υλικαί καταστροφαί που υφίσταται ακόμη η χώρα μας δεν επήγαν εις μάτην. Ουδέποτε αι εθνικαί μας βλέψεις ατενίζονται προσεκτικώτερα κι ευνοϊκώτερα από τους ισχυρούς της γης. Ουδέποτε αι ελευθερίαι Σου εξασφαλίζονται ουσιαστικώτερα. Θα νικήσουμε διότι όλαι αι ηθικαί και υλικαί δυνάμεις του κόσμου τούτου πολεμούν μαζί μας κατά του ψεύδους της τυραννίας. Τότε ελεύθερος εξωτερικώς και εσωτερικώς θα μπορέσης να δημιουργήσης το μέλλον Σου, όπως εις Σε συμφέρει, όπως Σου ανήκει δικαιωματικώς».
Δεν νομίζουμε ότι αξίζει ιδιαίτερο σχολιασμό αυτό το μήνυμα.
Οι γιορτασμοί της 28 Οκτώβρη 1942 και 1943
Από τις 20 Οκτώβρη άρχισε η προετοιμασία για τον γιορτασμό της δεύτερης επετείου. Το ΕΑΜ ήταν πια πιο έμπειρο, ο ΕΛΑΣ είχε δημιουργηθεί από τις 16 Φλεβάρη του 1942. Γέμισαν οι τοίχοι της Αθήνας με συνθήματα «ΟΧΙ» «ΕΑΜ – ΚΑΤΩ Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ – ΕΞΩ ΟΙ ΤΥΡΑΝΝΟΙ», «Ζήτω η Λευτεριά» «Ζήτω το ΕΑΜ», «Θάνατος στους κατακτητές». Τα σπίτια, οι αυλές, τα καταστήματα γέμισαν προκηρύξεις και τρυκ. Τυπώθηκαν προσκλητήρια αγώνα, παράνομες εφημερίδες, έκτακτες εκδόσεις. Σε πολλά μέρη έχουν υψωθεί ελληνικές σημαίες και έχουν τοιχοκολληθεί προκηρύξεις.
Δεκάδες χιλιάδες πατριώτες γιόρτασαν με διαδηλώσεις τη δεύτερη επέτειο. Οι λαϊκές εκδηλώσεις κράτησαν δυο μέρες. Κατατέθηκαν στεφάνια στο μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη και στις προτομές των Φιλικών στο Κολονάκι. Για πρώτη φορά αντήχησαν στους δρόμους της Αθήνας μαζί με τον Εθνικό Υμνο και άλλα πατριωτικά τραγούδια εμπνευσμένα από τον καινούργιο αγώνα του λαού μας, την Εθνική Αντίσταση.
Εκδηλώσεις και διαδηλώσεις έγιναν και στον Πειραιά και σε άλλες πόλεις της χώρας.
Και σ’ αυτές τις εκδηλώσεις πρώτοι βρέθηκαν οι ανάπηροι και οι φοιτητές, μόνο που τώρα ήταν πια οργανωμένοι στον ΕΛΑΣ.
Αυτή τη φορά οι δυνάμεις κατοχής δεν επενέβησαν.
Την επόμενη χρονιά, 1943, πενήντα μέρες μετά την κατάρρευση και συνθηκολόγηση της φασιστικής Ιταλίας (8 Σεπτέμβρη 1943), ο λαός μας ετοιμάστηκε να πανηγυρίσει την τρίτη επέτειο της 28 Οκτώβρη.
Την ευθύνη για την αστυνόμευση της Αθήνας την είχαν αναλάβει πλέον οι Γερμανοί. Τα Ες-Ες και οι ταγματασφαλίτες είχαν σκληρήνει τη στάση τους.
Η ΚΟΑ και το ΕΑΜ Αθήνας κατηύθυναν το λαό να γιορτάσει αυτή την επέτειο σε όλες τις συνοικίες και στα εργοστάσια. Μπροστάρισα τις προετοιμασίες και την οργάνωση βρέθηκε η θρυλική ΕΠΟΝ, που είχε ιδρυθεί στις 23 Φλεβάρη 1943. Στις συνοικίες της Αθήνας, στα εργοστάσια και τις επιχειρήσεις, τα υπουργεία, τα δημόσια καταστήματα, τις τράπεζες, τα σχολεία και τα δικαστήρια έγιναν πατριωτικές γιορτές.
Ακόμα και στους κεντρικούς δρόμους χιλιάδες διαδήλωναν την απόφαση του λαού της Αθήνας να παλέψει μέχρι το τέλος για το διώξιμο των Γερμανών κατακτητών από την Ελλάδα. Η αντίδραση των Γερμανών ήταν σφοδρή, τα τάγματα Ασφαλείας του Βάλτερ Σιμάνα και τα Ες Ες του Γκεσταμπίτη Φον Στρόουπ ρίχτηκαν με αγριότητα πάνω στο λαό. Το μεσημέρι της 28 Οκτώβρη έκαναν επίθεση στην Τράπεζα της Ελλάδας, έκλεισαν τις πόρτες κι άρχισαν να πυροβολούν με τα οπλοπολυβόλα τους το συγκεντρωμένο κόσμο που γιόρταζε την επέτειο. Πολλοί τραυματίστηκαν. Επί δώδεκα ώρες δυο χιλιάδες υπάλληλοι και πελάτες της Τράπεζας κρατήθηκαν όρθιοι με τα χέρια ψηλά! Τελικά τα Ες-Ες έφυγαν , αφού πήραν μαζί τους είκοσι πατριώτες, τους οποίους έκλεισαν στο Χαϊδάρι. Κάποιοι από αυτούς δεν επέστρεψαν.
Η εθνική επέτειος της 28 Οκτώβρη γιορτάστηκε και καθιερώθηκε από το λαό στα μαύρα χρόνια της φασιστικής κατοχής, όταν το κίνημα της Εθνικής Αντίστασης ένταξε τους γιορτασμούς των εθνικών επετείων της 25ης Μάρτη 1821 και της 28ης Οκτώβρη 1940, στο πλαίσιο της πάλης του για εθνική απελευθέρωση, κοινωνική δικαιοσύνη, προκοπή και απαλλαγή από τους δυνάστες τους, ντόπιους και ξένους.
1944. Ο πρώτος επίσημος εορτασμός της 28ης Οκτώβρη στην Ελεύθερη Ελλάδα
Δυο βδομάδες μετά την απελευθέρωση της Αθήνας, στις 12 Οκτώβρη 1941, πραγματοποιήθηκε ο πρώτος επίσημος εορτασμός της επετείου στην ελεύθερη πια πρωτεύουσα, το Σάββατο 28 Οκτώβρη 1944.
Την προηγούμενη μέρα ο Ριζοσπάστης σημειώνει:
«Ο λαός της Αθήνας ετοιμάζεται για την αυριανή Αντιφασιστική Ημέρα
Σ’ όλη την Αθήνα ο ελεύθερος λαός οργανώνει με ενθουσιασμό τον αυριανό γιορτασμό της 28ης Οκτώβρη, της εθνικής αντιφασιστικής μέρας.
Με επικεφαλής το ΕΑΜ και το ΚΚΕ, σε όλες τις συνοικίες, τα εργοστάσια και τις υπηρεσίες, έγιναν από χτες προσυγκεντρώσεις όπου ομιλητές εξήγησαν τη σημασία της ημέρας και προσκάλεσαν το λαό να μετάσχει σύσσωμος στο αυριανό συλλαλητήριο. 4.000 τροχιοδρομικοί συγκεντρώθηκαν χτες. Οι καπνεργάτες έγραψαν χίλια συνθήματα και οι τηλεβόες τους μιλούν εξακολουθητικά. Συγκεντρώσεις έγιναν στην Ούλεν και την Τηλεφωνική. Οι σιδηροδρομικοί, οι τσαγκαράδες, οι ανάπηροι, οι τυπογράφοι, οργάνωσαν συγκεντρώσεις με τέλεια επιτυχία. Στο εργοστάσιο ΕΘΕΛ έγινε μεγάλη συγκέντρωση.
Ολη η Αθήνα βρίσκεται στο πόδι για να γιορτάσει την επέτειο που είναι τόσο βαθειά συνδεμένη με την αντιφασιστική εποποιία του λαού μας».
Παρά τη βροχή που ξεκίνησε από τις πρώτες πρωινές ώρες, εκατοντάδες χιλιάδες λαού συγκεντρώνονται, από όλες τις γειτονιές, και αρχίζουν να σχηματίζουν τεράστιες διαδηλώσεις.
Δεκάδες εκδηλώσεις οργανώνονται στις συνοικίες. Στη δοξολογία, στις καταθέσεις στεφανιών, στη στρατιωτική παρέλαση, στις ομιλίες συμμετέχουν επισήμως όλοι. Από το ΕΑΜ και τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις έως τον ΕΛΑΣ και τις στρατιωτικές δυνάμεις που έχουν έλθει από τη Μ. Ανατολή.
Λόχος του Ναυτικού και του κυβερνητικού στρατού, μαζί με γενειοφόρους του ΕΛΑΣ αποδίδουν τιμές. Στην εξέδρα των επισήμων αντιπροσωπεύονται όλες οι δυνάμεις. Δίπλα στους Άγγλους στρατηγούς και ναυάρχους βρίσκεται ο στρατηγός του ΕΛΑΣ Στ. Σαράφης.
Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ της Κυριακής 29 του Οκτώβρη 1944, με τίτλο «ΜΕ ΤΑ ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ: ΛΑΟΚΡΑΤΙΑ! ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΔΟΤΕΣ! ΕΚΔΙΚΗΣΗ! Η ΕΑΜΙΚΗ ΑΘΗΝΑ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΜΕΡΑ», περιγράφει στο ρεπορτάζ της πρώτης του σελίδας:
«Για άλλη μια φορά η Αθήνα έζησε χτες τη συγκίνηση και τον ενθουσιασμό ενός παλλαϊκού ξεσηκωμού. Για άλλη μια φορά ο λαός της διαδήλωσε τη απόφασή του να ολοκληρώσει την απελευθέρωση και να κατοχυρώσει τη νίκη και τα δικαιώματά του. Έδειξε τη θαυμάσια συνειδητή πειθαρχία του, τη θέλησή του να εξασφαλίσει την τάξη. Για άλλη μια φορά τα συνθήματά του εδόνησαν την ατμόσφαιρα με την κραυγή από εκατοντάδες χιλιάδες στήθη:
— Λαοκρατία!
— Θάνατος στους προδότες!
— Λαϊκά Δικαστήρια!
— Θάνατος στο Φασισμό!
Η ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ
Παρά την εξαιρετική κακοκαιρία που άρχισε τις πρωινές ώρες και έδειχνε πως θα συνεχιζόταν όλη την ημέρα, τεράστιες διαδηλώσεις άρχισαν από νωρίς να συγκροτούνται. Από τα περίχωρα της Αθήνας ξεκινούν με τα πόδια χιλιάδες άνθρωποι. Στις συνοικίες, τα εργοστάσια, τις υπηρεσίες, τις τράπεζες, τα ιδρύματα, όπου έχει οριστεί τόπος προσυγκέντρωσης, ένα γεμάτο ενθουσιασμό πλήθος συγκεντρώνεται και συντάσσεται με τη μεγάλη αντιφασιστική παρέλαση. Δεκάδες χιλιάδες λαού αρχίζουν σε λίγο να κατεβαίνουν προς την πλατεία Συντάγματος και τον Άγνωστο Στρατιώτη με σημαίες και λάβαρα, επιγραφές και συνθήματα, τραγουδώντας και ζητωκραυγάζοντας — όλη η Αθήνα, η αδάμαστη, η ηρωική, η νικήτρια, η λαοκράτισσα. Ατελείωτη λαοθάλασσα πλημμυρίζει τους δρόμους. Κάθε κλαδική, επαγγελματική, εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση, κάθε κομματική αχτίδα, περνάει ξεχωριστά με τη δική της επιγραφή και σημαίες.
Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΛΗΜΜΥΡΑ
Πάνω σε αυτοκίνητα ζωγραφικές συνθέσεις αναπαριστάνουν γεγονότα και σκηνές από τον αγώνα, το «σπίτι-κάστρο» του Υμηττού, τους φοβερούς καταδότες με τη «μάσκα», τους πέντε κρεμασμένους των Ηλυσίων και άλλα.
Πίσω από το τιμημένο λάβαρο της ΓΣΕΕ παρελαύνει η εργατική στρατιά. Ακολουθούν οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι υπάλληλοι νομικών προσώπων, οι τραπεζικοί, οι τροχιοδρομικοί, οι επαγγελματίες. Μαυροφορεμένες γυναίκες ακολουθούν τη σημαία της Εθνικής Αλληλεγγύης. Χιλιάδες ενθουσιασμένα παιδιά παρελαύνουν πειθαρχικά με τις σημαίες της ΕΠΟΝ. Όλος ο κόσμος χειροκροτεί ζητωκραυγάζει. Ρίγος ιερής συγκίνησης σκορπίζει η παρέλαση των αναπήρων του πολέμου του 1940-41. Στη φάλαγγα των ακρωτηριασμένων παλληκαριών, νοσοκόμες κινούν αδειανά καροτσάκια. Είναι οι ανάπηροι που λείπουν δολοφονημένοι από τα άτιμα χτήνη του Ράλλη. Η ίδια συγκίνηση καταλαμβάνει το πλήθος όταν περνούν οι «18 εναπομείναντες ακροναυπλιώτες του Χαϊδαρίου», τα Καλάβρυτα και το Δίστομο. Μυριόστομη η φωνή ενός λαού συνειδητού, πειθαρχημένου, κυρίαρχου της ζωής και της τύχης του, δονεί την ατμόσφαιρα:
— Θάνατος στους προδότες!
Πολύ σύντομα ολόκληρος ο χώρος στην πλατεία Συντάγματος, στον Άγνωστο Στρατιώτη, στην οδό Πανεπιστημίου έχει κατακλυσθεί.
Η ΕΠΙΣΗΜΗ ΤΕΛΕΤΗ
Στις 10.30΄ έγινε δοξολογία στη Μητρόπολη. Την παρακολούθησαν το υπουργικό Συμβούλιο, ο αρχιστράτηγος Ουίλσων, ο ναύαρχος Κάννιγκαμ , ο στρατηγός Σκόμπυ, ο στρατιωτ. αρχηγός του ΕΛΑΣ στρατηγός Σαράφης, ξένοι διπλωμάτες και αρχηγοί θρησκευμάτων, το Δημοτικό Συμβούλιο, οι αντιπρόσωποι του ΕΑΜ, ΕΠΟΝ και άλλων οργανώσεων, οι συναγ. Θέος, Καλομοίρης της Γενικής Συνομοσπονδίας και άλλοι επίσημοι.
Από τη Μητρόπολη οι επίσημοι, τα στρατιωτικά τμήματα και οι οργανώσεις κατευθύνθησαν στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου, όπου κατέθεσαν στεφάνους ο Πρωθυπουργός, ο στρατηγός συναγ. Σαράφης στρατιωτ. αρχηγός του ΕΛΑΣ, όλες οι κομματικές και εαμικές οργανώσεις της Αθήνας, καθώς και ανάπηροι με αδελφές και μητέρες σκοτωμένων της Αλβανίας και του απελευθερωτικού αγώνα.
ΚΑΠΠΑ-ΚΑΠΠΑ-ΕΨΙΛΟΝ!
Και τώρα αρχίζει η παρέλαση του λαού. Τρεις ολόκληρες ώρες κατεβαίνουν την οδόν Πανεπιστημίου, ατέλειωτες συντεταγμένες φάλαγγες του οργανωμένου λαού μέσα σε μια πραγματική θύελλα από ζητωκραυγές και χειροκροτήματα. Κάθε φορά που τα κύματα της ανθρώπινης πλημμύρας εναλλάσσονταν περνώντας μπροστά από τα γραφεία του ΚΚΕ, την οδό Πανεπιστημίου, η εμπιστοσύνης και η λατρεία του λαού στο κόμμα που στάθηκε πρωτοπόρος και οδηγητής, στον υπέροχο αγώνα του, ξεσπάει σε ατελείωτες ζητωκραυγές για τους τιμημένους αρχηγούς του.
— Καππα-Κάππα-Έψιλον.
— Σιάντος! Ιωαννίδης! Φάνης!
Βροντοφωνάζουν ρυθμικά χιλιάδες λαού…
Το ίδιο γίνεται παρακάτω στην οδό Κοραή μπροστά στα γραφεία του ΕΑΜ:
— ΕΑΜ – Λαοκρατία – Παρτσαλίδης!
Εις τας 3 μετά το μεσημέρι συνεχίζεται η παρέλαση μέσα σε ατμόσφαιρα πανηγυρισμού της νίκης και παλλαϊκής απόφασης για την ολοκλήρωσή της».
Αριστερά ψηλά στην πρώτη σελίδα υπήρχε δίστηλο σχόλιο –άποψη με τίτλο «ΑΙΤΗΜΑ ΕΠΙΤΑΧΤΙΚΟ»:
«Ελεύθερος από τους τυράνους καταχτητές ο γενναίος λαός της Αθήνας διαδήλωσε χτες πανηγυρικά στους δρόμους για να τιμήσει τους ήρωες, που πρώτοι πέσανε στα βουνά της Αλβανίας, υπερασπιστές της τιμής, της λευτεριάς και ανεξαρτησίας μας. Οι ανθρωποθάλασσες των εκατοντάδων χιλιάδων πατριωτών, που ξεχύθηκαν πειθαρχημένες κάτω από την καθοδήγηση του ΕΑΜ και του κόμματός μας, διατράνωσαν την πίστη τους στην υπόθεση της εθνικής ενότητας, την αφοσίωσή τους στη εθνική κυβέρνηση, την προσήλωσή τους στον αγώνα των συμμάχων ίσαμε την τελική νίκη. Μία κραυγή διαπερνούσε όλο το χείμαρο των μεγαλειωδών παρελάσεων, που κράτησαν πάνω από τέσσερες ώρες: Η ΑΜΕΣΗ ΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ ΣΕ ΛΑΪΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟΔΟΤΩΝ, που συνεργάστηκαν με τον κατακτητή, οπλίστηκαν απ’ αυτόν και εγκλημάτησαν σε βάρος του λαού. Το άγος της προδοσίας πρέπει να καθαρίσει. Δεν το ανέχεται η συνείδηση του λαού, που βασανιζόταν, που ληστευόταν, που δολοφονούνταν από τα άτιμα σκυλιά της φάλαγγας των κουΐσλιγκ. Δεν ανέχεται ο λαός να περιφέρονται ελεύθεροι οι κακούργοι στους δρόμους της πρωτεύουσας, που λευτερώθηκε με το αίμα των παιδιών της. Και μάλιστα ν’ αποθρασύνονται και να δολοφονούν ακόμα και σήμερα. Δεν το ανέχεται κανένας τίμιος πατριώτης να κατέχουν οι πεμπτοφαλαγγίτες επίσημα αξιώματα, και μάλιστα να διεξάγουν και «ανακρίσεις» συμπροδοτών τους. Δεν μπορεί κανείς επ’ άπειρο να επικαλείται την επέμβαση του κόμματός μας για την πειθάρχιση του βασανισμένου και δίκαια εξαγριωμένου λαού μας, χωρίς να δίνονται σ’ αυτόν άμεσα πειστήρια ότι η προδοσία και τα εγκλήματα πολέμου άρχισαν να τιμωρούνται.
Η κυβέρνηση πρέπει να βαδίσει σταθερά στην κάθαρση όλης της ζωής του τόπου από κάθε φασιστική και κρυφοφαστική εστία. Να ζωογονήσει δημοκρατικά τον κρατικό μηχανισμό. Να κατοχυρώσει έμπραχτα τις λαϊκές ελευθερίες. Και να είνε βέβαιη ότι σ’ αυτό θάχει απεριόριστη τη λαϊκή υποστήριξη».
Δεν πέρασαν παρά μόλις 35 μέρες και ξέσπασαν τα Δεκεμβριανά του 1944 που μαζί με το αίμα του λαού άρχισαν να διαλύουν τις αυταπάτες για την δυνατότητα εθνικής ενότητας και τις πρόσκαιρες προσδοκίες περί εθνικής ενότητας και τις αυταπάτες ότι μια τέτοια κυβέρνηση θα μπορούσε «Να ζωογονήσει δημοκρατικά τον κρατικό μηχανισμό. Να κατοχυρώσει έμπραχτα τις λαϊκές ελευθερίες. Και να είνε βέβαιη ότι σ’ αυτό θάχει απεριόριστη τη λαϊκή υποστήριξη».
Ο πρώτος επίσημος εορτασμός της επετείου της 28ης Οκτώβρη ήταν και ο τελευταίος που επιχειρήθηκε να γιορταστεί στη βάση μιας «εθνικής σύμπνοιας» σε ένα κοινό πλαίσιο στόχων. Πολύ γρήγορα η αστική τάξη, αφού σιγούρεψε την εγγλέζικη στρατιωτική εμπλοκή, «έβαλε τα πράγματα στη θέση τους» ξεκινώντας το αιματοκύλισμα του λαού και θάβοντας τα όνειρά του για μια δίκαιη, λαοκρατική Ελλάδα, με την τρομοκρατία, τους διωγμούς, τις φυλακίσεις και τις εξορίες, και με τον εμφύλιο που ακολούθησε.
Η «απεριόριστη λαϊκή υποστήριξη» μπορούσε να επιτευχθεί και με τα όπλα…
Πηγές:
— «ΕΙΣΦΟΡΑ στο χρονικό της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Αθήνα. Σπύρου», Α. Κωτσάκη – Σύγχρονη Εποχή
— «Η Μεγάλη Πενταετία», Πέτρου Ρούσου, Αθήνα 1982
— «Η Εθνική Αντίσταση στην Αδούλωτη Αθήνα», Βασίλη Μπαρτζιώτα – Σύγχρονη Εποχή
— ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 27 και 29 Οκτώβρη 1944
