Σήμερα είναι επισήμως η γιορτή του πατέρα. Πέρα από προσωπικά βιώματα (είχα έναν εξαιρετικά ανοιχτόμυαλο και φίλο πατέρα ) το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό είναι μια από τις ταινίες που μου χαράχτηκαν στο σύνολο ψυχισμού και σκέψης ανεξίτηλα. Το «Πατέρας αφέντης» των Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι, παραγωγής 1977, ίσως να είναι η πιο πολυπαιγμένη ταινία των μεγάλων αυτών πολιτικών δημιουργών. Και πάντως η προβολή της δεν σταματά, στις λέσχες, στις κινηματογραφικές βραδιές πολιτικών πυρήνων και πολιτιστικών συλλόγων τέρποντας, πληροφορώντας, διδάσκοντας.
Οι Ταβιάνι βασίζονται στο αυτοβιογραφικό υλικό του Γκαβίνο Λέντα γλωσσολόγου, συγγραφέα και ποιητή που γεννήθηκε στην ορεινή Σαρδηνία , ο πατέρας του διέκοψε την πρωτοβάθμια εκπαίδευσή του για να τον αξιοποιήσει όπως τα περισσότερα αγόρια της περιοχής του σαν βοσκό. Ο Λέντα με μια ρήξη που σταδιακά γινόταν όλο και πιο ριζοσπαστική κατάφερε να αποσπαστεί τόσο απ΄την εξουσία του πατέρα του, όσο κι απ΄την συλλογική κουλτούρα της περιοχής του.
Η ταινία υπογραμμίζει την εξαίρεση της ατομικής του επανάστασης και διαδρομής αλλά καταθέτει με λαογραφική πιστότητα και δημιουργική μαεστρία από πλευράς των Ταβιάνι όλη την βαρύτητα και το αδιέξοδο των προγονικών προδιαγραφών και συμπλεγμάτων. Αυταρχισμός, αναλφαβητισμός, φτώχεια, τιμωρία και ταυτόχρονα λατρεία του παιδιού αγοριού σαν το πιο σημαντικό περιουσιακό στοιχείο. Ένα τριαδικό μονοθεϊστικό περιβάλλον μεταξύ Πατέρα και γιου και μάνας ψιλοεξαφανισμένης στο οπτικό πεδίο, αλλά συναινούσας και συνδράμουσας στο πατριαρχικό ηθικοπλαστικό πλαίσιο.
Εξάλλου τίποτα εμπράγματο δεν επαρκεί για να θεωρήσουμε την αρχετυπική αυτή τριαδικότητα ξεπερασμένη, πέρα από τις νεοτερικές εκδηλώσεις στις μητροπολιτικές περιοχές που εξάλλου δεν καταφέρνουν να αποδομήσουν τα χαρακτηριστικά της οικογένειας αλλά κυρίως επιχειρούν εξίσου αμήχανα , σπασμωδικά και αδιέξοδα να διευρύνουν τις ανοχές και τις αντοχές της. Η αναπαραγωγή της ζωής παίζει μεταξύ μητριαρχίας και πατριαρχίας, όσο η πνευματικότητα και ο αγώνας υπέρβασης των φυσικών προδιαγραφών δεν σταματά να αντιπροτείνει σενάρια επαναστατικής φαντασίας για την ανατροπή των προδιαγραφών αυτών, κάτι που σήμερα μας φέρνει αντιμέτωπους με την επικείμενη μετάλλαξη.
Το σύμπαν της σημαντικής αυτής ταινίας περιορίζεται σε ότι συνιστούσε προοδευτική αντίληψη μέχρι τα τέλη του 20 αιώνα και ότι εξακολουθεί να στοιχειώνει όπως και να αντιδρούμε στις αντιλήψεις, τις συνήθειες τον βαθύτερο ψυχισμό μας που δεν υπολογίζει πάντα τις προωθημένες αντιλήψεις μας. Ευτυχώς οι Ταβιάνι είναι και χιουμορίστες και αυτοσαρκαστικοί και όχι στεγνά προοδευτικοί, κάτι που χωρίς να στερεί στην ταινία τίποτα από την σοβαρότητά της και την υποβλητικά δραματική έως θρησκευτική της ατμόσφαιρα, προσθέτει το στοιχείο της συμπάσχουσας ειρωνείας, της ζεστασιάς της ανθρώπινης παρουσίας που παρατηρεί, συμπεραίνει αλλά δεν σταματά να συνυπάρχει σε δεδομένα κάθε φορά πλαίσια.
Η γλωσσολογία παίζει κι αυτή τον συμβολικό της ρόλο στην ταινία εκφράζοντας την εποχή που γυρίστηκε, όταν ακόμα η επάρκεια η ικανότητα και η υποτιθέμενη διαύγεια στην προσωπική έκφραση φάνταζε (και ήταν προσωρινά) εφόδιο προόδου και απελευθέρωσης απ΄τον παλιό κόσμο. Σήμερα αυτός ο παλιός κόσμος είναι σε διάφορες γλώσσες και εκδοχές του, θριαμβευτικά παρών ξανά υπογραμμίζοντάς μας ότι τα προοδευτικά στερεότυπα δεν αρκούν για να τον αναχαιτίσουν. Μια ακόμα μεγαλύτερη συμμετοχή του ανθρώπου στα τεκταινόμενα , μια πιο πλήρης ψυχοσωματική και διανοητική προσπάθεια απαιτείται και προοικονομεί την συνέχεια της διαστημικής μας πλέον Οδύσσειας.
Η ταινία είναι εγκυκλοπαιδικά ωφέλιμη και διασκεδαστική με πολλούς τρόπους. Γελάς λυτρωτικά με τις απίθανες σκηνές κτηνοβασίας με κατσίκες από μικρούς και μεγάλους άντρες , παντρεμένους και ανύπαντρους άντρες του χωριού που υπενθυμίζουν τόσο τις ρίζες της ετεροφυλόφιλης σεξουαλικότητας, όσο και τον καρναβαλικό χαρακτήρα των gay pride πανηγυριών. Εξάλλου ζούμε σε μέρες που σε αρκετές οικογένειες νομοσχεδιασμένες ο Πατέρας δηλώνει Παρούσα. Αλλά και τον ρόλο του Πατερούλη στην πολιτική αναλαμβάνουν με επιτυχία γυναίκες σημαίνοντας ότι αν εξαιρέσεις την μητρότητα σαν ριζικά διαφοροποιό φυλετικό στοιχείο, που εξάλλου ούτε όλες τις γυναίκες διακρίνει και πολλοί άντρες την εποφθαλμιούν, τα φύλα ενώ κομματικά αυξάνονται ταυτόχρονα μειώνουν και τις διαφορές τους όπως και στα κοινοβούλια.
