Είναι βέβαιο ότι θα φτάναμε και σ’αυτό. Μια ιδιωτική επιχείρηση να κανονίζει προγράμματα σε αρχαιολογικούς χώρους αντί τιμήματος για επισκέπτες με… βαθιά τσέπη.
Το φετινό καλοκαίρι θα είναι το πρώτο όπου το φαραωνικών διαστάσεων ξενοδοχειακό συγκρότημα Costa Navarino στο νοτιοδυτικό άκρο της Μεσσήνης, κλείνει τουριστικά πακέτα με τα οποία οι διαμένοντες στα πολυτελή διαμερίσματα της επιχείρησης θα μπορούν για μία ημέρα ή για μία εβδομάδα να παρακολουθήσουν τις ανασκαφές που εκτελούνται από την Εταιρεία Μεσσηνιακών Σπουδών στην αρχαία Μεσσήνη, αλλά και να πάρουν και οι ίδιοι μέρος σε αυτές. Δηλαδή να γίνουν αρχαιολόγοι για μία ημέρα ή για μία εβδομάδα. Θυμίζουμε ότι το Costa Navarino είναι αυτό που για να γίνει χρειάστηκε να ψηφιστούν ειδικοί και φωτογραφικοί νόμοι κατά παρέκκλιση κάθε περιβαλλοντικής, οικολογικής και αρχαιολογικής νομοθεσίας, σε μια τεράστια έκταση της Μεσσήνης. Είναι αυτό για το οποίο το ΣτΕ το 2010 έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις τουάρθρου 29 του Ν. 2545/1997, οι οποίες επιτρέπουν τον καθορισμό Περιοχής Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) σε περιοχή για την οποία δεν υφίσταται προηγουμένως χωροταξικό σχέδιο. Αλλάήταν πλέον αργά γιατί όλα πια ήταν χτισμένα.
Αν, λοιπόν, οι επισκέπτες του ξενοδοχείου επιλέξουν το μακρύ πρόγραμμα τότε θα έχουν την ευκαιρία να μπουν και στο μουσείο της αρχαίας Μεσσήνης, εκεί όπου μεταφέρονται τα κινητά ευρήματα των ανασκαφών και να συμμετέχουν κι αυτοί στη διαλογή και ταξινόμηση των αντικειμένων. Πληροφορούμαστε, δε, ότι το εβδομαδιαίο πρόγραμμα υπολογίζεται πως θα κοστίζει περί τα 1200 ευρώ το άτομο. Αλλωστε πέντε πάνω, πέντε κάτω, σε αυτές τις κατηγορίες παραθεριστών δεν έχουν και πολύ σημασία.
Σημασία έχει ότι η επίσκεψη σ’ έναν αρχαιολογικό χώρο διολισθαίνει σε διαφημιστικές λεζάντες για «μοναδική τουριστική εμπειρία», σε τουριστικό εμπορεύσιμο αξιοθέατο, σε καλέσματα τύπου «ελάτε να γνωρίζετε την παράδοση και την ιστορία», όπου και τα δύο εκπίπτουν στην κατηγορία της ατραξιόν. Και φυσικά όλα αυτά τα οικειοποιείται μια μεγάλη τουριστική επιχείρηση η οποία οργανώνει μία κατ’ εξαίρεσιν στενή επαφή με το ιστορικό και αρχαιολογικό παρελθόν που είναι εφικτή μόνο αν ανήκει κανείς σε μια εξαιρετική οικονομική ελίτ. Φυσικά, στην προκειμένη περίπτωση το γράμμα του νόμου που λέει ότι «τα μνημεία είναι εκτός συναλλαγής» αποτελεί μία θλιβερή, αν όχι ενοχλητική λεπτομέρεια. Διότι, είναι άλλο το εισιτήριο που καταβάλει ο επισκέπτης στο μουσείο ή τον αρχαιολογικό χώρο, αφού τα χρήματα αυτά πηγαίνουν στην φροντίδα του ίδιου του αρχαιολογικού χώρου και άλλο το οργανωμένο τουριστικό πακέτο μιας συγκεκριμένων προδιαγραφών ξενοδοχειακής μονάδας, όπου το αντίτιμο μένει στα ταμεία της επιχείρησης.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, για το συγκεκριμένο πρόγραμμα η Αρχαιολογική Υπηρεσία δεν είχε καν ενημερωθεί και επομένως δεν έχει δώσει άδεια. Αρα ουδείς από τα στελέχη της γνωρίζει ποιος εισπράττει και τι από αυτό το πρόγραμμα. Ουδείς γνωρίζει ποια είναι ακριβώς η συμφωνία που έχει γίνει με την Εταιρεία Μεσσηνιακών Σπουδών και εάν σε αυτή την συμφωνία υπάρχει υποχρέωση καταβολής μέρους των εσόδων από το τουριστικό πακέτο στην Αρχαιολογική Υπηρεσία για τις ανάγκες της αρχαίας Μεσσήνης. Αυτό βέβαια ακόμα κι αν υπήρχε καθόλου δεν θα άλλαζε την ουσία του θέματος, δηλαδή της διολίσθησης του μνημείου σε προϊόν εμπορικής συναλλαγής. Εξάλλου, αν μπορεί ο ευκατάταστος επισκέπτης του Costa Navarino να δει τις ανασκαφές σε ένα μοναδικό αρχαιολογικό χώρο της περιοχής, θα πρέπει να μπορεί κατά τον ίδιο τον τρόπο και ο κάθε πολίτης, ντόπιος ή περαστικός που έχει αυτή την επιθυμία στο πλαίσιο της χωρίς υποσημειώσεις και εξαιρέσεις ίσης πρόσβασης των πολιτών στα κοινά και δημόσια αγαθά.
Μην ξεχνάμε ότι και εντός της έκτασης του ξενοδοχειακού συγκροτήματος υπάρχουν αρχαιολογικές θέσεις, κυρίως στην περιοχή που έχουν γίνει τα γήπεδα γκολφ, οι οποίες δεν εξαιρέθηκαν από τις εκτάσεις της επένδυσης, παρά τις αντιρρήσεις και αρχαιολόγων και της τοπικής κοινωνίας. Επειδή, λοιπόν, κάθε αρχαιολογική θέση αποτελεί αδιαπραγμάτευτα δημόσιο αγαθό θα έπρεπε κάθε πολίτης να έχει τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτό χωρίς να καταβάλει κανένα οικονομικό αντίτιμο.
Φαίνεται, όμως, πως το φαινόμενο αρχαίων που αποτελούν ντεκόρ ξενοδοχείων παίρνει διαστάσεις. Κατά τον ίδιο τρόπο λοιπόν η προσέγγιση στο ναό του Απόλλωνα Ζωστήρα εντός του Αστέρα Βουλιαγμένης θα είναι εφικτή μόνο σε όσους καταβάλουν το αντίτιμο στην επιχείρηση. Μάλιστα κατά τη συζήτηση των Ζωνών Προστασίας των αρχαίων καταλοίπων εντός του Αστέρα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο είχε ακουστεί και το … αμίμητο από στέλεχος της διοίκησης ότι για όσους δεν μπορούν να πληρώσουν εισιτήριο θα φτιαχτεί ένα παράθυρο στην περίφραξη για να βλέπουν τον αρχαίο ναό από εκεί!
