Στον υποθαλάσσιο χώρο των Αντικυθήρων, στο ναυάγιο από το οποίο στις αρχές του 20ου αιώνα ανασύρθηκε ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, τις τελευταίες ημέρες διεξάγεται μία εξόχως σημαντική αρχαιολογική έρευνα, με τη συνεργασία την ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Woods Holes της Μασαχουσέτης. Δεν θα ασχοληθούμε με τη διαμάχη μεταξύ των χορηγών της έρευνας και του Υπουργείου Πολιτισμού, επειδή το δεύτερο απαγόρευσε στους πρώτους να κάνουν τις αρχαιολογικές ανακοινώσεις. Και αυτό διότι από τη μια πλευρά είναι οι χορηγοί, που ως τέτοιοι (δηλαδή χρηματοδότες), διεκδικούσαν το προνόμιο να ανακοινώσουν τα ως τώρα ευρήματα σε «γκαλά» που διοργάνωσαν το περασμένο Σάββατο. Από την άλλη είναι η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ που ήθελε να κρατήσει για τον εαυτό της και πολύ πιθανό και για τον πρωθυπουργό την ευκαιρία μιας πανηγυρικής ανακοίνωσης ανάλογης μεγαλοπρέπειας με εκείνη της Αμφίπολης. Αμφότερες οι ανωτέρω περιπτώσεις συνιστούν κατάντια, αν σκεφτεί κανείς ότι οι επιστημονικές ανακοινώσεις αποτελούν αντικείμενο επιστημονικών συνεδρίων , όχι «γκαλά» ευπατρίδιδων ευεργετών, ούτε προεκλογικό φέιγ βολάν.
Ας δούμε όμως τι γίνεται, κάπου άλλου, όχι μακριά από τα Αντικύθηρα. Στο όρμο του Ναυαρίνου της Πύλου. Εκεί ανοίγει ανοίγει μια κερκόπορτα από την οποία μπαίνουν οι ιδιώτες όχι μόνο ως συνχρηματοδότες, αλλά και συνδιαχειριστές της πολιτιστικής κληρονομιάς. Για την υποθαλάσσια περιοχή του όρμου του Ναυαρίνου εκκρεμεί από το 1980 η πρόταση της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων για τη δημιουργία ενός επισκέψιμου υποβρύχιου αρχαιολογικού πάρκου. Φαίνεται πως έφτασε η ώρα… αλλά όχι όπως το φαντάζονταν οι αρχαιολόγοι. Το 2013 η υποθαλάσσια περιοχή κηρύχθηκε επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος. Εμενε να αποφασιστεί και η λειτουργία του. Και αποφασίστηκε… Η προγραμματική σύμβαση που πρόκειται να υπογραφεί μεταξύ του Δήμου Πύλου – Νέστορος, της Περιφέρειας Πελοποννήσου και του Υπουργείο Πολιτισμού προβλέπει σαφώς τη συμμετοχή ιδιωτών. Συγκεκριμένα στην παράγραφο 1 του άρθρου 4 αναφέρεται: «Για τον σχεδιασμό και την ορθολογική, αποδοτική και βιώσιμη οργάνωση και λειτουργία του Έργου και των επί μέρους προγραμμάτων, που απορρέουν από αυτό, θα πρέπει αυτό να βασισθεί στην κατ’ αρχήν εκπόνηση σειράς ειδικών μελετών, που θα πραγματοποιηθούν με δαπάνη του Δήμου ή των ιδιωτών, που θα συμμετάσχουν στην υλοποίηση του Έργου και στον Φορέα Διοίκησης και Εκμετάλλευσης αυτού, που τελικά θα επιλεγεί, και πάντως χωρίς επιβάρυνση του ΥΠΠΟΑ».
Μάλιστα στον Φορέα Διαχείρισης και Εκμετάλλευσης του έργου υπάρχει ξεκάθαρη πρόβλεψη για σύμπραξη με ιδιώτες. Η παράγραφος 3 του άρθρου 11 δεν αφήνει περιθώρια για παρανοήσεις: «Ο Φορέας Διοίκησης και Εκμετάλλευσης του Έργου μπορεί να διαμορφωθεί από τον συμβαλλόμενο Δήμο και σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία με περαιτέρω σύμπραξη και χρηματοδότηση από ιδιωτικούς ή άλλους φορείς, που θα επιλεγούν κατά την διαδικασία των διατάξεων του άρθρου 223 παρ. 4 του Ν3463/2006 ή του Π.Δ. 60 ή του ν. 3389/2005 «Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα» …».
Τα παραπάνω έχουν πάρει ήδη έγκριση από τη Δημοτική Συμβούλιο του Δήμου Πύλου – Νέστορος και χθες εγκρίθηκε και από το Περιφερειακό Συμβούλιο, όχι χωρίς αντιδράσεις. Η παράταξη του Ανταρσύα στο Συμβούλιο με ανακοίνωσή της τονίσει «Αυτό που επιχειρείται με τον ενάλιο αρχαιολογικό χώρο είναι ο Δούρειος ΄Ιππος για να έρθουν από το παράθυρο οι ιδιώτες στη διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων, κάτι που απαγορεύεται από το Σύνταγμα και από τη νομοθεσία. Όμως, η συγκυβέρνηση Σαμαρά Βενιζέλου δεν καταλαβαίνει από συνταγματικά εμπόδια και βέβαια ο μεγαλύτερος υποστηριχτής της είναι ο κ. Τατούλης. Για μας η μετατροπή του χώρου σε επικέψιμο ενάλιο αρχαιολογικό χώρο είναι ένα έργο, που μπορεί να γίνει από τον Δήμο και τις εξειδικευμένες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού ώστε το έργο να είναι δημόσιο και το τελικό αποτέλεσμα να ανήκει σε όλους».
Παρ’ όλα αυτά, η Περιφέρεια Πελοποννήσου αναδεικνύεται πρωτοπόρα στην πορεία ιδιωτικοποίησης αρχαιολογικών χώρων!
Θυμίζουμε ότι στην υποθαλάσσια περιοχή έχουν ερευνηθεί περισσότερα από 20 ναυάγια ενώ στην ξηρά δραστηριοποιούνται μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες που θα ήθελαν για την επόμενη 25ετία (10 χρόνια η διάρκεια της σύμβασης συν 10 ως παράταση) να αυξήσουν τα κέρδη τους διαφημίζοντας εκτός από ανασκαφές και ενάλιες αρχαιότητες. Γιατί όχι; Στην ελεύθερη αγορά όλα επιτρέπονται.
